رای وحدت رویه کمیسیون ماده ۹۹ قانون شهرداری یکی از مهمترین ابزارهای حقوقی برای هماهنگی تصمیمات کمیسیونهای ماده ۹۹ است. این رایها به ویژه در مواقع اختلاف نظر درباره نحوه محاسبه جریمهها، صدور حکم قلع بنا و نحوه رسیدگی به ساخت و سازهای فاقد پروانه در اراضی روستایی اهمیت دارند. هدف اصلی این رایها، ایجاد شفافیت و یکسانی در تصمیمگیریها و حفظ حقوق مالکین است. در این زمینه، وکیل دیوان عدالت اداری میتواند راهنمای خوبی برای شهروندان باشد و کمک کند که تصمیمات کمیسیون ماده ۹۹ به درستی تفسیر و اجرا شوند.
| موضوع رای وحدت رویه کمیسیون ماده ۹۹ | نکات کلیدی | مرجع قانونی |
| میزان و زمان محاسبه جریمه ساخت و سازهای غیرمجاز | جریمه بر اساس قیمت روز اعیانی تکمیل شده محاسبه میشود؛ فلسفه بازدارندگی رعایت شود | تبصره ۲ بند ۳ ماده ۹۹ قانون شهرداری |
| عدم لزوم احراز نقض اصول سهگانه (فنی، شهرسازی، بهداشتی) | صدور حکم قلع بنا توسط کمیسیون ماده ۹۹ نیازی به احراز نقض اصول سهگانه ندارد | ماده ۱۰۰ و تبصرههای ۱ و ۲ ماده ۹۹ قانون شهرداری |
| ساخت و ساز در اراضی روستایی فاقد طرح هادی | ساخت و ساز بدون اخذ پروانه از دهیاری و استعلام کمیسیون تبصره ۱ ماده ۱ قانون حفظ کاربری، تخلف محسوب میشود؛ آرای کمیسیون ماده ۹۹ مبنی بر قلع بنا معتبر است | تبصره ۲ بند ۳ ماده ۹۹ + قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها |
آرای مهم هیات عمومی دیوان عدالت اداری درباره کمیسیون ماده ۹۹
هیات عمومی دیوان عدالت اداری چند رای وحدت رویه کمیسیون ماده ۹۹ صادر کرده است که به دو موضوع اصلی مربوط میشود:
-
زمان و نحوه محاسبه جریمههای کمیسیون ماده ۹۹
-
لزوم یا عدم لزوم احراز نقض اصول سهگانه فنی، شهرسازی و بهداشتی برای صدور حکم قلع بنا
رای وحدت رویه در مورد محاسبه جریمهها
در رای وحدت رویه کمیسیون ماده ۹۹ شماره ۱۳۲۲ مورخ ۱۴۰۱/۸/۳، دیوان عدالت اداری اعلام کرده است که بر اساس تبصره ۲ بند ۳ ماده ۹۹ قانون شهرداری، کمیسیون موظف است جریمه ساخت و سازهای غیرمجاز را بر اساس «قیمت روز اعیانی تکمیل شده» محاسبه کند. این موضوع بدان معناست که محاسبه جریمه بر اساس قیمت روز ساخت و ساز، فلسفه قانون را بهتر اجرا میکند و از نظر بازدارندگی موثرتر است. به موجب این رای، شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری در موارد مشابه ملزم به رعایت آن هستند. این تصمیم تفاوتی با رویه پیشین درباره ماده ۱۰۰ قانون شهرداری دارد که جریمهها بر اساس ارزش معاملاتی سال وقوع تخلف تعیین میشد.
رای وحدت رویه در مورد عدم لزوم نقض اصول سهگانه
رای شماره ۱۴۰۳۳۱۳۹۰۰۰۱۰۶۵۲۹۷ مورخ ۱۴۰۳/۵/۹ بیان میکند که کمیسیون ماده ۹۹ در مواردی که تصمیم به صدور حکم قلع بنا میگیرد، نیازی به احراز نقض اصول سهگانه فنی، شهرسازی و بهداشتی ندارد. این رای وحدت رویه کمیسیون ماده ۹۹ تاکید میکند که ماده ۱۰۰ قانون شهرداری در مورد اصول سهگانه صرفاً برای کمیسیون ماده ۱۰۰ کاربرد دارد و برای کمیسیون ماده ۹۹ الزامآور نیست. این تصمیم اهمیت ویژهای برای مالکین دارد، زیرا نشان میدهد که صدور حکم تخریب توسط کمیسیون ماده ۹۹ صرفاً بر اساس تخلف از قانون ماده ۹۹ و خارج از حریم مصوب شهرها امکانپذیر است و الزامی به احراز موارد دیگر نیست.
رای وحدت رویه در مورد اراضی روستایی فاقد طرح هادی
رای شماره ۱۴۰۳۳۱۳۹۰۰۰۰۱۳۱۶۴۸۷ مورخ ۱۴۰۳/۶/۶ به مسئله ساخت و ساز در اراضی روستایی فاقد طرح هادی مصوب میپردازد. این رای وحدت رویه کمیسیون ماده ۹۹ اعلام میکند که ساخت و ساز در اراضی دارای کد آبادی و دهیاری فاقد طرح هادی، تنها با اخذ پروانه از دهیاری و استعلام کمیسیون تبصره ۱ ماده ۱ قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها معتبر است. در غیر این صورت، آرای کمیسیون ماده ۹۹ برای قلع و تخریب بنا صحیح و قانونی خواهد بود. این رای نشان میدهد که حتی در مناطقی که ضوابط ساخت و ساز توسط بنیاد مسکن تعیین میشود، رعایت قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها الزامی است و تصمیمات کمیسیون ماده ۹۹ مبنای قانونی دارند.
اثرات رای وحدت رویه کمیسیون ماده ۹۹
رای وحدت رویه کمیسیون ماده ۹۹ قانون شهرداری، تاثیرات مهمی بر فرآیند رسیدگی و دفاع مالکین دارد:
-
شفافیت و یکسانی در تصمیمات کمیسیونهای ماده ۹۹
-
کاهش اختلاف و شکایتهای مردمی و اداری
-
امکان دفاع صحیح مالکین با استفاده از مشاوره تخصصی وکیل دیوان عدالت اداری
-
مشخص شدن چارچوب قانونی برای صدور حکم جریمه یا قلع بنا
نکات مهم رای وحدت رویه کمیسیون ماده ۹۹ برای مالکین و مسئولان
-
مالکین باید قبل از انجام هرگونه ساخت و ساز در خارج از حریم شهرها، نسبت به دریافت پروانه اقدام کنند.
-
در اراضی روستایی فاقد طرح هادی، استعلام از کمیسیون تبصره ۱ ماده ۱ قانون حفظ کاربری ضروری است.
-
جریمههای کمیسیون ماده ۹۹ بر اساس قیمت روز اعیانی تکمیل شده محاسبه میشوند.
-
صدور حکم قلع بنا توسط کمیسیون ماده ۹۹ نیاز به احراز نقض اصول سهگانه ندارد.
سخن آخر
رای وحدت رویه کمیسیون ماده ۹۹ قانون شهرداری ابزاری مهم برای هماهنگی تصمیمات کمیسیونها و حفظ حقوق مالکین است. رعایت این آرای وحدت رویه باعث میشود که فرآیند رسیدگی به تخلفات ساختمانی شفاف، عادلانه و قانونی باشد. برای بهرهمندی از مشاوره دقیق و دفاع صحیح در پروندههای کمیسیون ماده ۹۹، سامان مقیمی، وکیل پایه یک دادگستری و متخصص امور خانواده، ملکی و دیوان عدالت اداری، میتواند راهنمایی کاملاً کاربردی ارائه دهد.