حکم رشد بهویژه برای نوجوانانی که هنوز به سن قانونی نرسیدهاند اما نیاز دارند در مسائل مالی یا حقوقی استقلال داشته باشند، اهمیت زیادی دارد. اگر برای شما هم این سوال پیش آمده که حکم رشد چیست و چرا ممکن است فردی به آن نیاز داشته باشد، در این مقاله بهصورت کامل و ساده به این موضوع میپردازیم.
حکم رشد چیست؟
برای پاسخ به این سؤال که حکم رشد چیست، باید ابتدا بدانیم که در قوانین ایران، سن قانونی برای انجام معاملات و امور حقوقی ۱۸ سال تمام است. یعنی یک فرد زمانی میتواند بهتنهایی و بدون نیاز به اجازه یا نظارت ولی یا قیم، اقدام به خرید، فروش، اجاره یا سایر امور مالی و حقوقی کند که به سن ۱۸ سال رسیده باشد؛ و در این موارد، معمولاً وکیل خانواده میتواند در روند قانونی کمک کند.
اما در برخی موارد، ممکن است فردی زیر ۱۸ سال، به دلایل خاصی نیاز داشته باشد که امور مالی یا حقوقی خود را شخصاً انجام دهد. در اینجا، چیزی بهنام “حکم رشد” وارد عمل میشود. به زبان ساده، حکم رشد، تأییدیهای از دادگاه است که اثبات میکند یک فرد زیر ۱۸ سال، به اندازه کافی عاقل و بالغ است که بتواند امور مالیاش را مدیریت کند.
هدف اصلی از صدور این حکم، حفظ حقوق مالی و جلوگیری از سوءاستفاده از افراد نابالغ است. در عین حال، اگر دادگاه تشخیص دهد که یک فرد زیر ۱۸ سال، از درک و آگاهی لازم برای مدیریت اموال برخوردار است، با صدور این حکم به او اجازه میدهد تا در برخی امور حقوقی بهصورت مستقل عمل کند.
بنابراین اگر بخواهیم خیلی خلاصه بگوییم حکم رشد چیست، باید بگوییم که این حکم، نوعی مجوز قانونی برای افراد زیر سن قانونی است تا در امور مالی و حقوقی خاص، بهصورت مستقل وارد عمل شوند.
شرایط صدور حکم رشد چیست؟
حال که دانستیم حکم رشد چیست، لازم است شرایط صدور آن را نیز بررسی کنیم. مهمترین شرایط به شرح زیر است:
سن متقاضی
فردی که درخواست حکم رشد میدهد باید حداقل ۱۵ سال تمام قمری داشته باشد. در پروندههای مرتبط با امور ملکی که نیاز به صدور حکم رشد دارد، حضور و مشورت با وکیل ملکی ضروری است تا روند قانونی به درستی انجام شود و شانس موفقیت افزایش یابد.
ارائه درخواست به دادگاه
برای گرفتن حکم رشد، متقاضی یا ولیّ او باید به دادگاه خانواده محل اقامت مراجعه کند و درخواست رسمی ارائه دهد. این درخواست باید شامل مشخصات فرد، دلایل نیاز به حکم رشد و اسناد مربوطه باشد.
بررسی وضعیت عقلانی و رفتاری
دادگاه برای صدور حکم رشد، تنها به سن اکتفا نمیکند. بلکه بررسی میکند که آیا فرد از نظر فکری، عقلی و رفتاری به درجهای از بلوغ رسیده که بتواند مسئولیتهای مالی را بپذیرد یا نه. این بررسی معمولاً با کمک نظریه روانشناسی یا پزشکی قانونی انجام میشود.
حضور در جلسه دادگاه
دادگاه ممکن است جلسهای برای شنیدن اظهارات فرد متقاضی برگزار کند. در این جلسه، قاضی سؤالاتی از فرد میپرسد تا میزان درک او از مسائل مالی سنجیده شود.
روند گرفتن حکم رشد چگونه است؟
برای اینکه بهتر بدانیم روند صدور حکم رشد چیست، به مراحل زیر دقت کنید:
-
تنظیم دادخواست: ابتدا باید یک دادخواست رسمی برای گرفتن حکم رشد تنظیم شود. این دادخواست بهتر است با مشورت وکیل یا مشاور حقوقی نوشته شود.
-
ثبت دادخواست در دفاتر خدمات قضایی: پس از تهیه دادخواست، آن را در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت میکنند.
-
ارجاع به شعبه دادگاه خانواده: پس از ثبت، پرونده به یکی از شعب دادگاه خانواده ارجاع داده میشود.
-
بررسی و تشکیل جلسه: دادگاه با بررسی پرونده و شنیدن اظهارات متقاضی، تصمیمگیری میکند. گاهی نیز ممکن است از پزشکی قانونی یا مشاور حقوقی نظر کارشناسی بخواهد.
-
صدور حکم رشد: اگر قاضی تشخیص دهد که فرد شایستگی دارد، حکم رشد صادر میشود.
اعتبار حکم رشد چقدر است؟
یکی از نکاتی که افراد میپرسند این است که اعتبار حکم رشد چیست؟ یعنی آیا این حکم دائمی است یا موقتی؟ پاسخ این است که در اکثر موارد، حکم رشد فقط برای امور مالی صادر میشود و تا زمانی که فرد به سن قانونی (۱۸ سال تمام) برسد، معتبر است. بعد از رسیدن به این سن، دیگر نیازی به حکم رشد نیست چون فرد بهطور قانونی بالغ محسوب میشود.
نکات مهم در مورد حکم رشد
-
حکم رشد بهمعنای بلوغ شرعی نیست. این دو با هم متفاوتاند. بلوغ شرعی جنبه دینی دارد، ولی حکم رشد مربوط به توانایی مالی و حقوقی است.
-
حکم رشد فقط برای امور مالی است. یعنی برای ازدواج یا امور کیفری کاربرد ندارد.
-
اگر دادگاه درخواست را رد کند، میتوان دوباره درخواست داد، بهخصوص اگر بعد از مدتی شرایط فرد تغییر کرده باشد.
سخن آخر
سخن آخر اینکه، اگر به دنبال راهنمایی و کمک تخصصی در زمینه دریافت حکم رشد هستید و میخواهید این مسیر حقوقی را بدون دردسر و با اطمینان بیشتری طی کنید، پیشنهاد میکنم با وکیل سامان مقیمی تماس بگیرید. ایشان با تجربه بالا در امور خانواده و حقوقی، میتوانند به شما در تهیه مدارک، تنظیم دادخواست و پیگیری پرونده کمک کنند تا بهترین نتیجه را بگیرید. داشتن یک وکیل مطمئن مثل سامان مقیمی، کلید موفقیت در این مسیر است.