شاید بارها شنیده باشید واژه «نحله» را در مسائل حقوقی و خانوادگی، اما دقیقاً نمی‌دانید که نحله چیست و چه شرایطی دارد. در این مقاله قصد داریم به زبان ساده و روان توضیح دهیم که نحله چیست و در چه مواردی به زن تعلق می‌گیرد. همچنین نکات مهمی که در مورد نحله باید بدانید را به شما ارائه خواهیم کرد تا اگر زمانی با این موضوع مواجه شدید، آگاهانه تصمیم بگیرید.
نحله چیست؟
نحله چیست؟ نحله در واقع مبلغی است که مرد در زمان طلاق یا جدایی به زن می‌دهد. این مبلغ ممکن است به صورت نقدی یا غیرنقدی باشد و معمولاً جنبه نوع دوستی، حمایت مالی و جبران زحمات زن در زندگی مشترک را دارد. به عبارت ساده‌تر، نحله پول یا مالی است که مرد به همسرش می‌دهد تا بخشی از هزینه‌ها و فشارهایی که زن در طول زندگی تحمل کرده جبران شود.
در قانون ایران، نحله به عنوان یک حق مالی برای زن شناخته شده که البته شرایط خاص خودش را دارد. دانستن اینکه نحله چیست و چه شرایطی برای تعلق آن لازم است، به شما کمک می‌کند حقوق خود را بهتر بشناسید و در صورت نیاز بتوانید آن را مطالبه کنید. مشورت با یک وکیل خانواده باتجربه می‌تواند در این مسیر به شما کمک کند تا از حقوق قانونی خود به بهترین شکل دفاع کنید.
چه شرایطی باعث می‌شود نحله به زن تعلق بگیرد؟
سؤال مهم این است که نحله چیست و در چه شرایطی نحله به زن تعلق می‌گیرد؟ به طور کلی سه شرط مهم وجود دارد:
طلاق از طرف مرد یا فسخ نکاح از طرف زن
اگر مرد به هر دلیلی زن را طلاق دهد، زن می‌تواند نحله دریافت کند. همچنین اگر زن به واسطه فسخ نکاح (مثلاً عیب در مرد یا عدم رعایت شرایط) اقدام به جدایی کند، ممکن است نحله به او تعلق بگیرد. اما اگر طلاق از طرف زن باشد، معمولاً نحله تعلق نمی‌گیرد مگر شرایط خاصی باشد.
عدم وجود عسر و حرج در پرداخت نحله
برای اینکه مرد ملزم به پرداخت نحله شود، باید توانایی مالی کافی داشته باشد. اگر مرد از نظر مالی وضع بدی داشته باشد و نتواند نحله پرداخت کند، این مبلغ کاهش می‌یابد یا ممکن است پرداخت نشود.
زمان پرداخت نحله
معمولاً نحله باید در زمان طلاق پرداخت شود. اما در برخی موارد می‌تواند قسط‌بندی شود یا به صورت توافقی بین طرفین انجام شود.
مقایسه نحله و اجرت المثل
حال که دانستیم نحله چیست، اولین نکته‌ای که باید قبل از مقایسه نحله و اجرت‌المثل بدانیم این است که نحله تنها زمانی به زن تعلق می‌گیرد که اجرت‌المثل پرداخت نشده باشد؛ یعنی اگر اجرت‌المثل داده شود، نحله پرداخت نمی‌شود. در ادامه جدول مقایسه‌ای این دو مفهوم را با هم بررسی می‌کنیم:
| موضوع مقایسه | نحله | اجرت‌المثل |
|---|---|---|
| زمان تعلق | فقط زمانی که اجرت‌المثل تعلق نمی‌گیرد (اولویت با اجرت‌المثل است) | در اولویت است؛ اگر اجرت‌المثل پرداخت شود، نحله پرداخت نمی‌شود |
| تعریف | بخششی از طرف شوهر به زن، بدون نیاز به انجام کار خاص توسط زن (بخشش بلاعوض) | حق‌الزحمه کارهایی که زن در منزل شوهر انجام داده بدون اینکه وظیفه قانونی برای انجام آن داشته باشد |
| شرط پرداخت | تعلق در زمان طلاق از طرف مرد و بدون عذر موجه | تعلق در زمان طلاق از طرف مرد و بدون عذر موجه |
| نیاز به اثبات کارکرد زن | نیاز نیست، زن لزوماً کاری انجام نداده باشد هم تعلق می‌گیرد | زن باید کار انجام داده باشد؛ اگر قصد انجام رایگان داشته، شوهر باید اثبات کند |
| نحوه تعیین مبلغ | توسط قاضی و بر اساس وسع مالی شوهر و سال‌های زندگی مشترک تعیین می‌شود | توسط کارشناس رسمی دادگستری براساس میزان کار و خدمات انجام شده تعیین می‌شود |
| زمان پرداخت | قبل از اجرای صیغه طلاق یا پس از آن قابل مطالبه است | قبل از اجرای صیغه طلاق یا پس از آن قابل مطالبه است |
| ماهیت | بخشش و حمایت مالی از زن، نوعی جبران مالی برای ترک زندگی مشترک | حق مالی بابت خدمات و کار انجام شده توسط زن |
نحله و مهریه چه تفاوتی دارند؟
خیلی‌ها ممکن است فکر کنند نحله همان مهریه است، اما باید بدانید نحله چیست و تفاوت‌هایش با مهریه:
-
مهریه مالی است که به عنوان حق مالی زن هنگام عقد ازدواج تعیین می‌شود و زن می‌تواند هر زمان بخواهد آن را مطالبه کند.
-
نحله مبلغی است که به طور معمول در زمان طلاق و تحت شرایط خاص به زن داده می‌شود و جنبه حمایت و جبران دارد.
پس اگر می‌پرسید «نحله چیست؟» بدانید که این دو کاملاً با هم متفاوت هستند و نحله بیشتر برای جبران و حمایت در زمان جدایی مطرح می‌شود.
نحله در چه مواردی به زن تعلق نمی‌گیرد؟
ممکن است سوال کنید آیا همیشه نحله به زن تعلق می‌گیرد؟ پاسخ خیر است. شرایطی وجود دارد که نحله تعلق نمی‌گیرد، از جمله:
-
اگر زن خودش درخواست طلاق کند و حق طلاق را داشته باشد و مرد مسئول نباشد.
-
اگر زن در دوران عقد یا قبل از شروع زندگی مشترک از مرد طلب نحله کند، معمولاً نحله تعلق نمی‌گیرد.
-
در صورت وقوع طلاق به دلیل خیانت زن یا دلایل محکمه‌پسند که مرد بتواند ثابت کند، نحله ممکن است تعلق نگیرد.
بنابراین، دانستن اینکه نحله چیست و چه شرایطی برای تعلق آن وجود دارد، اهمیت بالایی دارد تا بتوانید حقوق خود را بشناسید و در صورت نیاز از آن استفاده کنید.
سخن آخر
در پایان، شناخت تفاوت‌های نحله و اجرت‌المثل کمک می‌کند زن بداند چه حقوق مالی‌ای می‌تواند در زمان طلاق درخواست کند. نحله فقط زمانی به زن تعلق می‌گیرد که اجرت‌المثل پرداخت نشده باشد. سامان مقیمی، وکیل پایه یک دادگستری، یکی از وکلای باتجربه در زمینه مشکلات خانواده و طلاق است که می‌تواند راهنمای خوبی برای شما باشد.